Mô Tả Dược Liệu

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Ngưu hoàng

Tên khác: Tây hoàng; Tô hoàng; Sửu bảo; Đởm hoàng; Ô kim hoàng; Đản hoàng; Quả hoàng tức sạn túi mật; Quản hoàng; Toái phiến hoàng; Không tâm hoàng tức sạn ở ống gan mật

Tên khoa học: Calculus Bovis, thuộc Họ Trâu bò – Bovidae

Đặc điểm tự nhiên

Ngưu hoàng là sạn (sỏi) trong túi mật của trâu có bệnh Buhalus bubalis L. hoặc bò Bos taurus var. domesticus có bệnh. Kích thước của ngưu hoàng lớn bé tùy thuộc vào trình độ kết sạn. Ngưu hoàng có kích thước lớn có thể lớn bằng quả trứng gà, có khi có kích thước nhỏ như viên sạn nhỏ hoặc hòn cụi. Bề mặt cắt ngang của ngưu hoàng gồm có nhiều lớp có màu vàng nâu hoặc nâu đỏ dính chặt vào nhau.

Phân bố, thu hái, chế biến

Ngưu hoàng là vị thuốc vừa mới được phát hiện; do đó, kinh nghiệm để phân biệt trâu, bò có ngưu hoàng còn ít. Theo các tài liệu ghi lại, những con trâu, bò già, gầy yếu, mắt lờ đờ, đầu hay nghiêng khi đi, thường hay thở khò khè như bị hen khi đứng hoặc thường là trâu, bò có ngưu hoàng.

Ngưu hoàng tự nhiên sau khi được thu lấy từ túi mật được rửa sạch, cho vào hộp kín có chứa vôi, gạo rang hoặc silicagel để hút ẩm. Không phơi nắng hay sấy lửa hoặc đê ở chỗ gió mạnh vì nhiệt hoặc gió mạnh có thể làm ngưu hoàng nứt vỡ.

Ngày nay, ngưu hoàng được tổng hợp bằng cách tổng hợp từ mật bò hoặc mật heo. Những năm gần đây, người ta còn dùng phương pháp cấy hoàng hạch vào túi mật của bò, sau đó bơm vi khuẩn E.coli không gây bệnh vào túi mật, gúp các thành phần của mật bám vào hoạng hạch, từ đó, hình thành sạn mật.

Bộ phận sử dụng

Sạn (sỏi) trong túi mật của trâu hoặc bò.